Kapıköy'ün günahı ne?
İkram Kali
Çin’in Vuhan kentinde görülen koronavirüs dünyada hızla yayılarak Şubat 2020’de bulaştığı İran’ın Kum kentinde 2 kişinin yaşamını yitirmesine neden oldu. Gelişme üzerine, İranlı turistlerin yoğun olarak ziyaret ettiği Van’da 20 Şubat 2020 günü Van Valiliğinde toplantı gerçekleştirildi. Toplantıda Kapıköy Gümrük Kapısı’nda alınacak acil tedbirler görüşülerek uygulanmaya başlandı.
İran’da koronavirüsün görülmesi, can kayıplarının yaşanmasıyla birlikte günde 3-4 bin, Nevruz Bayramı tatili süresince 50 bin, yılda 500 bin İranlı turistin geldiği Van esnafı için ekonomik hayatta sıkıntılı günler başlamış oldu.
Tedirginliğin yaşandığı o günlerde Van’da esnaflar, meslek odaları ve vatandaşlar arasında Kapıköy Gümrük Kapısı kapatılsın-kapatılmasın tartışmaları yapılıyordu. Koronavirüs vaka sayısının 43, ölü sayısının 8’e yükselmesi üzerine Türkiye, 24 Mart 2020 günü İran sınırını geçişlere kapattı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Ağrı-Gürbulak, Van-Kapıköy, Hakkari-Esendere İran hudut kapsının yanı sıra Iğdır’dan özerk Nahçivan bölgesine açılan Dilucu sınır kapısının kapatıldığını açıkladı. Diğer bir ifadeyle İran’dan ülkemize yapılacak kara ve demir yolu geçişleri geçici olarak durdurulmuş oldu.
İran’da vaka görülmesi sonrası genel olarak İranlılar tarafından virüsün sınır illeri üzerinden Türkiye’ye taşınarak yayılacağı öngörülüyordu. Geçen zaman içinde bu öngörü gerçekleşmedi. Aksine koronavirüs Batı ülkelerinden gelenler ile Suudi Arabistan’dan yurda dönen vatandaşlarımız aracılığıyla Türkiye’ye taşındığı tespit edildi.
Kapıköy Gümrük Kapısı kapanarak İranlı turistlerin gelişi kesilince Van esnafı kendisini sudan çıkmış balık gibi hissetti. Kısıtlamlar, kapanan iş yerleri yanında İranlı turistlerin yokluğu Van’ın ekonomisini olumsuz etkilemeye başladı. Hizmet sektöründe birçok iş yeri kapanırken bazı iş yerleri iflas noktasına geldi.
Ekonomik kayıpların artışı devam ederken meslek odaları, siyasi partiler, STK’lar basın açıklamalar yaparak, çağrılarda bulunarak Kapıköy Gümrük Kapısı’nın tedbirler alınarak kontrollü şekilde geçişlere açılması talebinde bulundu. Yerel ve ulusal basın üzerine düşen görevi yerine getirmeye çalıştı.
Ortak açıklamalarda, haberlerde ve köşe yazılarında Türkiye-İran arasında havayolu ile seyahat edilirken, bazı sınır kapılarında karayolu ile geçişler yapılırken Van Saray Kapıköy Gümrük Kapısı’nın kapalı tutulmasının düşündürücü ve yanlış olduğu görüşlülerine yer verildi.
Van Kapıköy’ün açılması için mücadele verirken bakın ne oldu?
Türk Hava Yolları'nın alt markası Anadolu Jet, 15 Ocak 2021 tarihinden itibaren İran ve Irak'a uçuş gerçekleştirmeye başladı.
Türk Hava Yolları, geçen hafta sonu İran'ın Urmiye şehrine tarifeli sefer başlattı. Urmiye Hoy’dan sonra Van’a en yakın olan İran’ın komşu şehirlerinden biridir. Van’a gelen İranlı turistlerin çoğunluğunu Urmiye’de yaşayalar oluşturmaktadır. Dolaysıyla Nevruz öncesi Türkiye’den İran’ın Urmiye şehrine uçak seferleri başlatılırken Kapıköy’ün kapalı tutulması çelişkidir.
Karar alıcılara sormak gerekir;
Kornavirüs bulaşma riski kara yolu ile seyahat edenler arasında var da havayolu ile seyahat edenler arasında yok mu? Virüsün böyle bir özelliği var mı? Böyle bir şey olabilir mi? Bu yaklaşım mantığa aykırıdır, çifte standarttır.
Milletvekilleri, yerel siyasiler, meslek odaları, STK’lar Kapıköy’ün açılması için uğraş verirken hiç kimse “Kapılar geliş güzel açılsın İranlılar elini kolunu sallayarak gelsin” demiyor, demez de. Söylenen, istenilen şudur: “Türkiye-İran yetkilileri arasında karşılıklı görüşmeler sağlansın. Kapıkule Gümrük Kapısı’nda, havalananlarında alınan önlemlerin bir benzeri Kapıköy’ de alınarak geçişler kontrollü olarak sağlansın.”
Van’ın dayanacak gücü kalmamış nefesi kesilmiş, enerjisi düşmüştür.
Van’ın can suyuna, Kapıköy’ün açılmasına ihtiyacı var.
Maske, mesafe, hijyene dikkat ederek “Önce sağlık “ diyen, en az hasta görülen iller arasında ilk sıralarda yer alan Van’ın beklentisi makul bir taleptir.
Önce tedbir
Bu arada bir gerçeği de belirtmek gerekiyor. Kapıköy ‘ün açılarak ekonomiye can vermesi için önce bazı soru işaretlerinin kalkması gerekir.
Kısıtlamaların şehrimizde devam ettiği, hizmet sektöründe lokanta, kafe, eğlence iş yerlerinin kapalı olduğu süreçte Kapıköy açılsa dahi beklenen İranlı turistler gelmeyebilir. Gelse bile ekonomik yarar sağlamayabilir. Çünkü İranlı turistin rahat hareket ederek para harcayabilmesi yanında iş yerlerinin açık, Van esnafının güven içinde risksiz uygun ortama sahip olması gerekir. Kapı’nın açılmasından önce bunlar sağlanmalı..
Van’ın yapacakları bellidir.
“ Rengimiz mavi, hayatımız normal olsun” sloganıyla kurallara uyarak tedbiri elden bırakamadan kademeli olarak normalleşmeye hem de kalıcı olarak geçmeyi sağlamaktır.
Van’ın gözü kulağı Ankara’da
Vanlılar Kapıköy’ün açılmasını istiyor ve normalleşme bekliyor.
Normalleşme ile ilgili gelişmelerin yol haritası bugün belli olabilir. Gözümüz, kulağımız bugün Bakan Koca’da açıklamalarda olacak.
Normalleşmeye geçilecek adımları öncesi Koronavirüs Bilim Kurulu, bugün saat 17.00'de Sağlık Bakanı Fahrettin Koca başkanlığında toplanarak hangi illerde, hangi yasaklarda gevşemeye gidileceğine son şekli verecek.
Düşük riskli mavi şehirlerin arasında yer alan Van’da yasaklar gevşeyebilir.
İlimizi yakından ilgilendiren karar sürpriz olmayacak.
Yine de hayırlısı olsun.
