1973 VAN İL YILLIĞI
Nedim İlikçi
Değerli okurlar; cumhuriyet sonrası ilimiz adına ilk defa 1967 yılında il yıllığı hazırlanmış. İkinci yıllık çalışması Van Valiliği öncülüğünde, cumhuriyetimizin kuruluşunun 50. Yıl dönümü onuruna 1973 yılında yapılmış.
Bu yıllıkta 1923’de cumhuriyetin ilanından, 1973 yılına kadar geçen elli yıllık sürede Van’da nelerin yapılıp nelerin yapılamadığı işlenmiş. Bu bilgiler on üç ana başlık altında okuyucuların bilgilerine sunulmuş. İlimizin “coğrafi yapısı, tarihi, nüfus yapısı, idari yapısı, Milli Eğitimi, kültürel faaliyetler, gençlik ve spor, turizm, sosyal yapı, ekonomik durum, ulaştırma, mahalli idareler, ilimizde görev yapan bürokratlar ve onların kısa biyografileri”, ana başlıklar halinde okuyucuların bilgilerine sunulmuş. Bu ana başlıklar altında birçok ara başlık ile bahse konu alanlarda çok önemli bilgiler istatistiklerle okuyuculara aktarılmış.
İl yıllığının en önemli işlevi ilimizin tarihi seyri hakkında kıyas yapabilme imkânı sağlamasıdır. Özellikle istatistikî bilgilerin ilimizin gelişimini takip etmede son derece önem arz ettiğini belirtmek isterim. Bilindiği üzere 1915’te Birinci Cihan Harbi yıllarında ilimiz tamamen tahrip olmuştu. Yeni Türkiye Cumhuriyetinin kurulması ve 1923’te cumhuriyetin ilanı ile ilimiz yeni baştan kurulmuştu. Van Kalesinin güneyinde kurulmuş olan eski şehir terk edilmişti. Van; bağlar mıntıkası dediğimiz alanda yeniden inşa edilmeye başlanmıştı.
1973 yılında hazırlanmış olan il yıllığını inceleyince; ilimizin 1923’ten 1973 yılına kadar geçen 50 yıllık süreçte aldığı mesafeyi takip etme imkânı buluyoruz. Bu bilgilerin, bu gün geldiğimiz noktayı ve bundan sonra yapmamız gerekenleri planlamamız hususunda da bizlere önemli veriler sunduğunu söylemek isterim. Devlet ve millet olarak gücümüzün kudretimizin nelere yettiğini ve nelere yetmediğini anlamamızı sağladığını belirtmek isterim. Ayrıca var olan kaynakları daha doğru kullanmamız halinde, daha fazla ve daha kaliteli işler de yapabileceğimiz gerçeği ile bizi yüzleştiriyor. Yaşamın her alanında büyük resmi görebilmemizi sağlıyor.
Doğanın dengesinin bozulduğu, ilimizin ikliminin değiştiği yönündeki mevzular genellikle sohbet konularımız arasında yer alır. Bu hafta tanıtmaya çalıştığım kitaptan ilimizin iklimi ile ilgili geçmiş yıllarda tespit edilmiş birkaç uç bilgiyi siz okurlarımla paylaşmak istiyorum:…” 1973 yılı itibariyle Van’da kaydedilmiş en yüksek sıcaklık +36,7 derece olarak 10.08.1950 tarihinde ölçülmüş. En düşük sıcaklık -28,7 derece olarak 19.01.1964 tarihinde ölçülmüş. Yaz günleri en az 1968 yılında 48 gün olarak yaşanmış. Yaz günleri en fazla 118 gün olarak 1953 yılında yaşanmış. Van’da en erken yaz günü 6 Mayıs’ta en geç yaz günü 13 Ekim de görülmüş. 1962 yılında 110 gün donlu geçmiş. 1948 yılında 163 gün donlu geçmiş. 1932 yılında 39 gün yağışlı geçmiş. 1963 yılında 119 gün yağışlı geçmiş….”Kitabı okuyarak daha çok bilgiye ulaşabileceğinizi söylemek isterim.
Yine sohbetlerimizde trafikteki araç yoğunluğundan, araçların doğayı kirlettiklerinden, şehir merkezinde araçlarımızın park sorunundan bahsederiz. Bu vesile ile 1973 yılında Van genelinde trafiğe kayıtlı araç sayılarını siz okuyucularımla paylaşmak istedim:…” 1973 yılında Van’da trafiğe kayıtlı 621 kamyon, 186 otomobil, 198 kamyonet, 341 traktör, 153 minibüs, 130 jeep, 174 motosiklet, 67 otobüs, 108 fayton varmış….”Günümüzde Van’daki trafiğe kayıtlı araç sayılarına baktığımızda motorlu araç sayısının o günden bu güne ne kadar arttığına şahit oluyorsunuz.
“1973 Van İl Yıllığı” kitabı dönemin Van Valisi Tekin Alp’ın başkanlığında oluşturulan bir komite tarafından hazırlanmış. Bu komitede Eğitim Araçları Başkanı Fevzi Levendoğlu, Özel İdare Müdürü Lütfü Doğan, Müze Müdürü Cevat Bozkurtlar ve Merkez İlköğretim Müdürü Ferit Taş görev almış. Kitap 1973 yılında İstanbul’da Kıral Matbaası tarafından basılmış ve toplam 260 sayfadan oluşmaktadır. Kitapta 1970’li yıllara ait birçok fotoğraf da bulunmaktadır. Kitabı 1973 yılı itibarı ile Van’ın ve Vanlıların durumunu öğrenmek isteyen herkesin okumasını tavsiye ediyorum. Kalın sağlıcakla….
