ESKİ VAN ŞEHRİ (TUŞBA)
Nuran Demirhan
Van Kalesi Millat'tan önce yapılmıştır. Ova dan yüksekliği yaklaşık 100 metredir.
Kalenin güneybatısında değişik yüksekliklerde iki platform bulunmaktadır.
Buradaki dikdörtgen girişten sonra dikdörtgen planlı 4.10x7.00m ikinci bir odaya geçilir. Üzeri düz bir tavanla örtülmüş olan bu bölümün üç duvarı içerisinde derin 78 oyuk açılmıştır.
Bu görünümü ile mezar anıtı oyuklarda ölü külleri bulunmaktadır.
Urartu Krallığı’na Menua ve 1. Argişti'ye ait mezarlar su sarnıcına ulaşan bin bir merdiven, açık hava tapınağı halk arasında analıkızlı olarak anılan iki tapınaktır.
Osmanlı döneminde Kale tamamen askeri amaçla kullanılmıştır.
Asıl asker kalenin güneyine yerleşmiştir.
Osmanlı safavi savaşların da önemli bir askeri üs olan Van Kalesi'ne sulh bozulduğunda Safavi askerlerinin ilk saldıracağı yerler arasında bulunması sebebi ile Osmanlılar tarafından çok büyük önem verilmiştir.
Kalenin halk arasında analıkızlı açık hava tapınağının hemen altında Abdurrahman Gazi türbesi ve mescidi vardır.
Abdurrahman Gazi'nin ermiş bir zat olduğunu anlatan İran Şahı Şah Abbas olmuştur.
Kale'nin sarılmasına engel olacak kişinin, Abdurrahman Gazi olduğunu anlayınca Kaleyi almaktan vazgeçer.
Bu zatın Van Kalesinde Türbesi yıllardır Van halkının ziyaret ettiği, değer verdiği türbelerden biridir.
Asırlık çınar ağacı ziyaretin yanında yer almaktadır.
Eskiden beri Vanlıların özellikle ilkbahar aylarında her perşembe günü ziyaret ettikleri Abdurrahman Gazi Türbesidir.
Halk arasında Şıh Abdurrahman baba diye anılır.
Sünnet olacak çocuklar, sünnet edilmeden mutlaka buraya getirilir, ziyaret edilir dualar okunulurdu.
Kalenin diğer bir özelliği efsaneye göre analıkızlı kaydırağıdır.
Bu kaydırağın halk arasında, Oyanım keçe/Bu yanım keçe/Elime bir/Helal süt emmiş geçe" Tekerlemesi söylenerek dilekte bulunan genç kızlar anılarımıza duygusal katkılar sağlıyorlar.
Genç kızların bu kaydırakta kaymaları özellikle perşembe günü olur.
O kaydırak geçmiş zamanda sağılan koyunların sütünün ya da kesilen kurbanların kanının akıtıldığı kanaldır.
Abdurrahman Gazi türbesindeki dilek taşı, yine halkın ilgi odağı olup dileklerin taş yapıştırılarak kabul olacağı inancı yer alır.
Dilek taşına sırayla yapıştırılan taş tutarsa kişinin dileği kabul olmuş anlamına gelir.
Güzel memleketimizin umut kapılarının tükenmemesi dileğiyle…
