EVLİYA ÇELEBİ SÜPHAN DAĞI
Nuran Demirhan
Türkiye'nin üçüncü en yüksek dağı olan Süphan dağı,
Van gölünün kuzeyinde Malazgirt dolaylarında yükselir, en yüksek yeri 4058 metreyle Sandıktepe'dir.
Süphan dağının zirve kesiminde 1 km çapında son püskürme lav tümseği ve bu tümseğin tepesindeki düzlükte genişçe küçük buzul gölleri bulunan bir de kalderası bulunmaktadır.
Doruk bir örtü buzulu ile kaplıdır. Son püskürmesini tarihi dönemde yapmıştır. Dağın çevresindeki volkanik düzlüklerdeki verimli topraklarda tarım gelişmiştir.
Ağrı ve Cilo dağından sonra Türkiye'deki en büyük dağdır. Dağın zirve kısmında lavdan kaynaklı 1 kilometre çaplarında tümsek bulunur. Tümseğin tepe kısmında ise buzul gölleri yer alır. Bu alan Süphan Dağının kalderasıdır. Doruk kısmı örtü şeklindeki buzulla kaplıdır. Son püskürmesi tarihi dönemlerinde yaşandığından, çevresindeki volkanik düzlük alanlarda verimli topraklar bulunur ve burada tarım gelişmiş seviyededir.
Süphan Dağı’na Yahudi kavmi çıksa ödü patlayıp ölür. Van’da Süphan Dağı’na varasın diye deyim bile vardır Yahudiler arasında.
Süphan Dağı’nda otlayan koyunların çoğu ikişer kuzuludur.
Süphan dağı yaylasında Moğol “Sücâh Nâm Bir Merd”in hurmesi (karısı) dokuz ay on günde bir batından bir saatte kırk evlat vücuda gelip yirmisi kız yirmisi oğlandır.
Süphan Dağı’nda sırtlan, andık (çizgili sırtlan), kurt, tilki, çakal, kaplan yaşar ama asla yavruları olmaz.
Süphan Dağı’nda kurt ile koyun yan yana gezer, birbirlerine zarar gelmez. Onun için bu dağda çobanlara rağbet yoktur.
Süphan Dağı’nda cıynaklı (yırtıcı) kuşlar yavru vermezler ve durmazlar, fakat akbaba çoktur ve bin sene yaşarlar.
Süphan Dağı’nda tavuklar her gün ikişer yumurta verirler.
Süphan Dağı’nda ayn-ı çemen adlı bir zehirli su kaynağı vardır. Bu kaynak büyük bir gürültü ile doğar bir süre akar ve kaybolur. İçen hayvan ve insan ölür, etrafı kemiklerle doludur.
Süphan dağı eteklerinden bir tuzlu çay akar, bu çay etrafında su ile taşlar oluşmuştur. Tahta sandıklar yaparlar, içine su koyarlar, bu suya da bu tuzdan bir miktar katarlar ve taş olur, daha sonra bunu bina yapımında kullanırlar.
