Van kahvaltısının vazgeçilmez lezzeti otlu peynir

Anadolu'muzun hemen her köşesinde halkımızın, bitkilerin kullanımıyla ilgili yıllar boyu birçok acı ve zor deneyden sonra tecrübeleriyle elde ettiği köklü gelenekleri vardır.

 Doğu Anadolu'nun serhat illerinden biri olan Van ilimiz, ülkemizin en büyük gölüne ve gölde yetişen Van Balığına, yine yalnızca bu yörede yaşayan "Van Kedisi"ne ve nihayet otlu peynire de ismini vermeyi başarmış ve peynir "Van Otlu Peyniri" diye anılmıştır.

Özellikle Van Otlu Peyniri ham maddesi ve üretim tekniği ile orijinal özellikler taşıyan bir peynir çeşidimizdir.

Bu geleneğin ilk başladığı tarih kesin olarak bilinmemekle beraber, eldeki belge ve bilgilerin incelenmesinden tarihin derinliklerine kadar indiği anlaşılmaktadır. Otlu peynirin yapıldığı illerimizin bir arada bulunması, bitki örtüsünün benzerliği ve geçimi hayvancılığa dayanan bölge halkının konup göçerlik hayatı yaşaması, sert iklim şartları ve ulaşım imkânlarının yetersizliği; dolayısıyla halkın yabanî bitkileri yakından tanımaları bu geleneğin ortaya çıkışında en önemli faktörlerdir. Başlangıçta otlu peynirin bir hekim tarafından yöre halkının bazı hastalıklarını tedavi etmek amacıyla hazırlandığı rivayet edilmektedir. Daha sonra halk otlu peyniri benimsemiştir. Otlu peynir bölgede hemen herkes tarafından ve hemen her öğün sevilerek tüketilmektedir. Gerek koyun sütü üretiminin Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında artması ve gerekse yapımında kullanılan otların yetişmesinin bu aylara rastlaması, otlu peynirin bahar mevsiminde üretilmesini zorunlu kılmaktadır. Buna karşın otların salamura yapılarak saklanması, üretim mevsimini Temmuz, Ağustos ve hatta daha sonraki aylara kadar taşımaktadır.Yapılan bir araştırmaya göre Van ilinde üretilen toplam sütün %4,5'i, içme sütü, %30'u tereyağı, %19'u peynir ve %16'sı da yoğurt yapımında kullanılmaktadır. Geriye kalan %29'u da süt olarak piyasaya arz edilmektedir. Otlu peynirin yapıldığı aylarda ise peynire işlenen süt miktarının daha da arttığı bilinmektedir.

Koyun sütü, özel mayası ve yaylalardan toplanan "yabani nane, kekik, sirmo (yabani sarımsak), mendo, helis, siyabo" gibi otların kullanılmasıyla hazırlanan otlu peynirimiz Van kahvaltısının vazgeçilmez lezzetlerinden önde gelendir.

İlkbahar aylarında dağlardan toplanan bitkilerin, yaylalarda  peynire kattığı lezzeti farkındalığıyla, Van Ticaret ve Sanayi Odası tarafından 31.12.2018 tarihinde tescili alınmıştır.

Meşhur Van kahvaltımız övünülmeyecek gibi değildir.

Masanızda bir tek kuş sütü eksik olur diyeceğim ancak sütün alası gelir taze demlenmiş çayınızın yanında. Birer birer dizilir bal, kaymak, ceviz, cacık, kavut, murtuğa,…Ve sonra birden sessizlik hakim olur, hazırola geçer herkes sofrada..

İki farklı şekilde üretilen otlu peynir, hem salamura hem de küp peyniri olarak sofralara geliyor. Salamura peynirinin yapılışı Salamura peynirin üretimi için; öncelikle koyun veya keçi sütüne maya konulup karıştırılıyor. Peynir Lezzetinin Yolculuğunda Ağzı kapatılan ve yaklaşık 2 saat bekletilen süt, yoğun kıvama gelince süzgeç içinde bekletilen beze konuluyor ve içine çeşitli otlar konularak karıştırılıyor.

Ardından bezin ağzı bağlanarak içindeki suyun tam süzülmesi için üzerine taş bırakılıyor. Yaklaşık 10 saat boyunca suyu süzülen salamura peynir, kesilerek tuzlanıyor. Salamura olan otlu peynir, birkaç gün bekletilerek tüketilmeye hazır hale geliyor. Yörede en çok tercih edilen küp otlu peynirinin yapılışı ise, salamura peynirine göre daha çok emek istiyor.

Günlerce tuz içinde bekletilen salamura peynir, peynir suyuyla yıkandıktan sonra tam kuruması için birkaç saat bekletiliyor. Yayladan sofralara otlu peynirinin lezzet yolculuğu Tam kuruyan peynir, tekrar tuzlanarak bir bidona yerleştiriliyor. Hava almaması için boş yerler otlu cacıkla kapatılıyor.

Van Otlu Peynir Nasıl Yapılır? Yayladan Sofralara Otlu Peynir Tarifi Ve Peynir Lezzetinin Yolculuğu özenle doldurulan bidonun en üst bölgesine de isteğe göre bitki yaprağı konularak kapağı kapatılıyor. Yayladan sofralara otlu peynirinin lezzet yolculuğu Kapak bölgesinden havanın geçmemesi için de çamur yardımıyla kapatılıyor. Çamur yardımıyla ağzı kapatılan bidonlar, ters bir vaziyette toprağa gömülüyor. Toprağa gömülen küp peynirler, 5-6 ayın ardından tüketilmek üzere sofralara geliyor

Masanın tam ortasında aceleyle genişçe bir yer açılır, garsonun ritmik ayak sesleriyle aheste aheste süzülerek gelir ve kendine ayrılan yere ev sahibi edasıyla yavaşça oturur.

Şöyle bir göz ucuyla hepimizi selamladıktan sonra taze ot kokusuyla yavaş yavaş masayı doldurur. Hoş geldin, baş-göz üstüne meşhur peynirimiz.

Yıllardır sofralarımızın baş tacı sofraların gülü, Otlu peyniri yemeden kalkmaz yöre halkı,

Bir lokmada peynir yiyelim çay hoş gelsin tabiri ile geleneksel olarak devam eder.