Faiz zor düzeltir çok kolay bozar!
Prof. Dr. Esfender Korkmaz
TÜİK enflasyon oranlarını açıklıyor. Açıklanan enflasyon oranı aynı zamanda, 18 şubat 2021 tarihinde toplanacak Merkez Bankası Para Kurulu'nun gösterge faiz kararını da etkileyecektir. 2020 Enflasyonu artmazsa, faizde değişme olmaz. Düşük çıkarsa, MB baskı ile faizi düşürebilir. O zaman kurlarda sıkıntı yeniden başlar. Spekülatörlerin piyasada etkili olduğu ve doldur - boşalt yaptığı anlaşılır. Türkiye sürekli nominal faizi konuşuyor. Gerçekte yüksek enflasyon faizlerde yanılgıya neden olur. Bu nedenle enflasyonun etkisini bertaraf etmek ve reel faizi konuşmak gerekir.
Eksi reel faiz, tüketimi artırır. Çünkü tüketimin fırsat maliyeti olan faiz maliyeti düşüktür. Para cep yakar. Paradan kaçış hızlanır. Enflasyon artar. Buna karşılık eksi reel faiz yatırımların maliyetini düşürür ve eğer güven unsuru gibi diğer şartlar uygunsa yatırımları teşvik eder.Türkiye'de 2003-2009 arasında yüksek reel faiz ve düşük kur uygulaması, portföy yatırımlarını çekmiştir. Söz gelimi 2005 yılında MB faizi yüzde 18,5 iken, TÜFE oranı yüzde 7,72 idi. Yani yüzde 10 reel faiz kısa vadeli yabancı sermaye için çok cazip bir faizdi.
Yine 2007 yılında da MB faizi yüzde 22 idi. TÜFE oranı yüzde 8,39 idi. Yani reel faiz oranı yüzde 12,56 idi. Bu yıllar arasında, yüksek reel faiz portföye yatırımlarının artmasına ve kur baskısına neden oldu, sonuçta TL aşırı değer kazandı. Merkez Bankası 2003 yılı ve TÜFE bazlı reel kur endeksi, yaklaşık değer olarak 2005 yılında ortalama yüzde 115 iken 2007 yılında yüzde 120 oldu. Yani, sıcak para da dediğimiz kısa vadeli yabancı sermaye hem yüksek reel faiz alıyor, hem de çıkarken daha ucuz fiyatla daha çok döviz alıyordu.
Türkiye'nin 2015 sonrası içinde bulunduğu 'derin göçük'ün temeli o yıllarda atıldı.
Türkiye'nin 2015 sonrası içinde bulunduğu 'derin göçük'ün temeli o yıllarda atıldı. Not: MB faizi ve Reel kur endeksi aylar ağırlıklı yıllık ortalama olarak hesaplanmıştır. Yaklaşık değerlerdir. O yıllarda yüksek faiz aynı zamanda yatırım ve üretim maliyetlerini artırdı. Maliyet artışı, aksak rekabet şartları nedeni ile TÜFE' ye yansıdı .
