Kamuoyu milli ırkımız Norduz Koyununa sahip çıkıyor
Prof. Dr. Yakup Akgül
Milli ırkımız Norduz koyunu Gürpınar’a özgü endemik bir ırktır. Norduz koyunu popülasyonunda son yıllarda ciddi azalma söz konusudur. Bu nedenle nesli tükenme riskiyle karşı karşıya kalmıştır. Bu konuda gerekli önlemlerin bir an önce alınmasının önemini gazeteci Ümran Öztürk hanımefendi aracılığıyla yaptığımız röportajda anlatmıştım.
Bu röportaj ile birlikte gazetenizin gösterdiği olağanüstü duyarlılık sayesinde Van’da birçok yetkili, milli koyun ırkımız olan Norduz koyununun neslinin korunması ve geliştirilmesi konusunda çeşitli basın organlarında beyanda bulundular. Öncelikle bu konuda gösterdiği duyarlılık nedeni ile Vansesi gazetesi ailesine, Saadet Partisi il başkanı kardeşim Başkan Özay İlhan’a, köşe yazılarında konuyu ileri taşıyan gazeteci Baki Karaca beye çok teşekkür ediyorum.
Bu bölgede milli koyun ırkımız norduz koyununun neslinin tükenmeye doğru gidişine karşı tedbir almak gerektiği yönündeki iddiamız hayati öneme sahiptir. Valimiz Sayın Dr. Ozan Balcı’nın Van genelinde başlatmış olduğu ‘’Van’da 1 Milyon Koyun Projesi’’ çerçevesinde bu gidişata dur demenin mümkün olabileceğini düşünüyorum. Özellikle Vali beyin son günlerde 1 Milyon koyun projesinin Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü ile yapılan sözleşmenin devam ettiğini beyan etmesi ile beklentilerimiz ve umutlarımızı iyice yeşertmiştir. Zira norduz koyununun anavatanı olan Gürpınar bölgesinde sahada yaptığım çalışmalar sırasında çok az yetiştiricimizin elinde saf Norduz koyununun kaldığını gördüm. Bu yetiştiriciler ile yaptığımız değerlendirmelerde bunun önüne nasıl geçileceği konusunda çeşitli görüşler ortaya atılmıştır. Bu görüşler içerisinde daha çok sayın Valimizin yürütmekte olduğu “Van’da 1 Milyon koyun” projesi kapsamında Gürpınar bölgesinin pilot bölge olarak seçilerek işe başlanması fikri ağırlık kazanmıştır. Ancak bu proje ile milli koyunumuz yok olma tehlikesinden kurtarılabileceği sonucuna varılmıştır.
Bilindiği gibi Van ilimiz, diğer illerimiz içerisinde en önemli küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapıldığı merkezdir. Burada ki amacımız etçi ve sütçü Norduz koyunu popülasyonunu arzu edilen sayıya ulaştırmaktır. Bu koyunun oluşturduğu katma değer ve marka özelliği hesaba katılınca Van küçük baş hayvan yetiştiriciliği konusunda yeniden eski gücüne kavuşmuş olacaktır.
Bu bakımdan sayın Valimizin başlattığı "Van’da 1 Milyon Koyun" projesi her açıdan hayvancılığın geleceği için hayırlı bir adım olmuştur. Özellikle kırsal kalkınmada işsiz insanların istihdam edilmesi ve yoksullukla mücadelede hayvancılığa yapılan yatırımların çok büyük bir öneme sahip olduğunu biliyoruz.
Hayvan yetiştiriciliği konusunda Van bölgesi daha önce kendisini kanıtlamış bir bölgedir. Bu bölgesel üstünlüğümüz özellikle Gürpınar bölgesindeki yayla ve mera alanlarındaki bitki örtüsü ve bitki çeşitliliği ile zengin bir floranın varlığı önemli bir avantajdır. Bu durum her zaman bölgede hayvan yetiştiriciliği yapan üreticiye olağanüstü bir teşvik etkisi yapmaktadır. Bu açıdan “Van’da 1 Milyon Koyun projesi”nin daha önce bölgede yaptığı olumlu etkinin bir benzerini Gürpınar bölgesinde de görmek istıyoruz . Böylece onlarca yeni yetiştiricinin sahaya inip saf norduz koyunu yetiştirilmesine destek olacaktır.
Nitekim Van’da 1 milyon koyun projesinin aktif olarak uygulandığı dönemde Gürpınar bölgesindeki saf Norduz koyunu yetiştiriciliği yapan işletmelere de gerek kapasite artışı ve gerekse yeni işletmelerin inşasında önemli katkılar sunduğunu biliyoruz .
Saf Norduz koyunu Marka bir hayvan olarak etçi ve sütçü özelliği ile dünya koyun ırkları içerisinde söz sahibi bir ırktır. Saf Norduz koyunlarının yeniden Gürpınar bölgesinde bulunan köy ve mahallelerde boy göstermesi elbette çok önemlidir. Ne yazık ki Bu bölgede bulunan köy ve mahallelerin bir kısmı boştur, burada daha önce geniş çaplı saf Norduz koyunu yetiştiriciliği yapılmaktaydı. Ancak Norduz koyunun boşaltıldığı alanlarda şimdi üretim kapasitesi düşük hayvanlar yer almıştır. Norduz yaylaları kiralama suretiyle il dışından gelen hayvanlara açılmıştır. Saf Norduz koyununun yetiştirilmesi yerine böyle bir yetiştirme şeklinin seçilmiş olması üzüntü vericidir. Zira Norduz koyunları bizim milli bir ırk koyunumuzdur. Bunun neslinin korunması ve geliştirilmesi dünya hayvan pazarında rekabet üstünlüğümüzün sürdürülmesi için bir zorunluluktur.
Gürpınar bölgesinde yapılması gerekenler;
1- Gürpınar bölgesinin bütün coğrafyası pilot bölge olarak seçilerek bölgede sadece saf Norduz koyunu yetiştiriciliğine gidilmesi....
2-Gürpınar bölgesinde yer alan saf Norduz koyunu yetiştiren işletmelerin tespit edilerek kayıt altına alınması,
3- Gürpınar bölgesindeki saf Norduz koyunu işletmelerinin yapı inşası ve kapasite artırımı konusunda gerekli yatırımların yapılması,
4- Gürpınar bölgesinde daha önce saf Norduz koyunu yetiştiriciliği yapan köylü vatandaşların tespit edilerek bunların yeniden yetiştiriciliğe kazandırılması için gerekli önlemlerin alınması,
5- Her ne kadar Norduz koyununun ana vatanı sayılan Gürpınar bölgesinde saf Norduz koyunu sayısında önemli bir azalma olmuş ise de, Gürpınar bölgesi dışında koyun yetiştiriciliği yapan yetiştiricilerin elinde halen saf Norduz koyunu veya melezi sayılan Norduz koyunlarının varlığı söz konusudur. Bu işletmelerdeki saf veya melez Norduz koyunları derhal tespit edilmeli....
6- Gürpınar bölgesi dışında yaşayan bu Norduz koyunlarının ( saf veya melez ) satın alınarak Gürpınar bölgesinde istihdam edilecek yeni yetiştiricilere verilmesi.....
Bu konuda gösterilecek hassasiyet, Van ve ülkemiz için büyük önem taşımaktadır.
