YERLİ MEYVE FİDANINA YOĞUN İLGİ

Hacı Yılmaz

Van'da yıllar önce yaygın olarak bahçelerde yetiştirilen ancak yanlış kentleşme ve betonlaşmayla birlikte üretim alanları yok olmaya yüz tutan Van'ın yerli meyve çeşitleri koruma altına alınarak yeniden yetiştiriliyor.  Yerli meyvelerden "kırmızı pamuk elma, kırmızı aslik elma, cebegirmez elması, heko elması, pembe pamuk elma ve pembe aslik elma ile "mellaki ve limon" gibi  meyve çeşitlerinin neslini korumak ve gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla üç yıl önce Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, Van YYÜ Ziraat Fakültesi ve Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) işbirliğiyle hayata geçirilen "Van Yerli Meyve Üretim Fidanlığı" projesi  sonuç vermeye başladı.

Proje kapsamında Van YYÜ Zeve yerleşkesi Ziraat Fakültesi alanında kurulan 500 metrekarelik yerli meyve fidan üretim serasında  yetiştirilen 3 bin 500  fidan vatandaşlara dağıtılmaya başlandı. Projeyle kaybolmaya yüz tutan Van'ın yerli meyvelerinin tekrar yaygınlaştırılması ve ekonomik değer kazanması sağlanacak.

"Van'ın yerli meyve çeşitlerinin devamlılığını sağlayacağız"

Tarım ve Orman İl Müdürü İbrahim Görentaş, yaptığı açıklamada, kaybolmaya yüz tutan Van'ın ünlü meyve çeşitlerinin tekrar yetiştirilmesini sağlamak amacıyla üç yıl önce başlattıkları projeden başarılı sonuç aldıklarını söyledi.

Serada yetiştirilen yaklaşık üç bin 500 yerli meyve fidanın vatandaşlara ücretsiz dağıtılmaya başlandığını belirten Görentaş, şunları kaydetti: "Saha çalışmalarında yerel çeşitlerimizin sayısını arkadaşlarımız belirledi. Oluşturduğumuz ekipler; kırmızı aslik elma, cebe girmez, ekşi elma, bey elması, pamuk elma, heko elması, mellaki armut, pasik armut, kadife zerdali, sarı alça, kırmızı alça, siyah alo, Van kirazı ve karadut gibi yerli meyve ağaçlarını ücretsiz aşıladı. Bu kapsamda 16 adet meyve çeşidi ve 5 adet de yerel sebze tohumu tespit ettik. Tespit sonrası Van Yüzüncü Yıl Üniversitesinde 500 metrekarelik bir sera kurduk. Bu serada çöğür aldık. Proje için yoğun bir emek verdik.  Serada yetiştirdiğimiz fidanları üç yıllık çalışma sonrası bugün dağıtıyoruz. Bugün dağıtımına başladığımız fidanlarla Van'ımıza ait yerli meyve çeşitlerini koruyarak yaygınlaşmasını istiyoruz. Vatandaşlarımızın bu fidanlarımıza yoğun talepleri var. İstanbul, Antalya, İzmir, Ankara gibi illere de bu fidanları gönderdik. Üniversitemiz başta olmak üzere kentimizin farklı yerlerine damızlık meyve bahçesi kurarak hem yerel meyve çeşitlerinin devamlılığını sağlayacağız hem de kaybolmuş  yerli meyve çeşitlerinin yeniden tanınmasını sağlayacağız. Bu proje devamlılığı olan kurumsal projedir. Proje sayesinde eski yıllardan bu yana sevilen meyve ve sebzelerin tüketiminin sağlanacağına inanıyoruz. Tespit ettiğimiz yeni meyve çeşitlerinin de içinde olacağı 3 bin 500 fidanı gelecek yıl da üretip çiftçilere dağıtmak için çalışmalara şimdiden başladık. Desteklerinden dolayı Van YYÜ ve DAKA'ya, yerli meyve fidanlığı kurulması projesinin fikir babası, Van üzerine araştırma ve çalışmaları olan Vansesi Gazetesi Yazı İşleri Müdürü ve köşe yazarı İkram Kali'ye teşekkür ediyorum."

"Yerli meyve fidelerine yoğun ilgi var"

Van'da eskiden bahçelerde çeşit çeşit lezzetli yerli meyve ağaçlarının bulunduğunu belirten YYÜ Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Semra Demir, Van'a ait özel meyve türlerinin neslini korumaya, sürdürülebilirliğini sağlamaya çalıştıklarını kaydetti.

Kaybolmaya yüz tutan meyvelerin yok olmasını engellemek için serada yetiştirilen fidanların 3 yıllık çalışmadan sonra vatandaşlara dağıtmaya başladıklarını söyleyen Demir, aroması, albenisiyle ünlü Van'ın diğer yerli meyve çeşitlerini de kente kazandıracaklarını söyleyen Demir, "Van yerli meyve çeşitleri bakımında zengin bir ildir. Maalesef yanlış yapılaşma, özensizlik nedeniyle bahçelerimizi ve yerli meyve türlerini kaybetmeye başladık. Büyüklerimizin yıllar önce tadı ve aromasının mükemmelliğinden bahsettikleri Van'ın yerli meyve çeşitlerinin sürdürebilirliği için ortak çaba sarf ediyoruz. Fidanlar bölgede birçok yere dağıtılarak gelecek nesillere bu meyve çeşitlerinin aktarılması böylece sağlanacak. Van'ın yerli meyve fidanına yoğun bir ilgi var. Talebe yetişme konusunda sıkıntı yaşayabiliriz. Çünkü birçok vatandaşımız kaybolmaya yüz tutan bu meyve çeşitlerini bahçesinde yetiştirmek istiyor.  Proje kapsamında meyve çeşitlerimizin yok olmasını önleyeceğiz. Bu projede Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, DAKA'nın böyle bir projede işbirliği Van adına çok önemlidir. Yerli meyve fidanlığı yanında yeni projelerimizde olacak " dedi.

"Van'ın derdini dert edinen herkese teşekkür ediyorum"

Yerli meyve fidan dağıtım törenine katılan yazı işleri müdürümüz İkram Kali de Van'ın yerli meyve türlerinin yaşatılması ve yaygınlaştırılması için başlatılan projeden heyecan ve mutluluk duyduğunu belirterek şunları söyledi: "Müdürümüz İbrahim Görentaş'a 3 yıl önce yerli meyve neslinin korunması için meyve fidanlığı kurulması önerisinde bulunmuştum. İbrahim Bey ve Semra Hanım Vanlılık ruhuyla öneriye ilgi göstererek ortak çalışma başlattılar. Bugün emekle yetiştirilen 3 bin 500 fidanın vatandaşlarımıza dağıtımı yapılıyor. Van'ın  tarihsel mirasını korumak adına çok güzel bir çalışma oldu. Gerçekten çok mutluyum. Emeği geçen, Van'ın derdini dert edinen, şehrimize hizmet eden herkese teşekkür ediyorum."

 "Yerli meyve fidanı üretimi devam edecek"

Van yerli meyve fidan serası sorumlusu Tarım Orman İl Müdürlüğü Ziraat Mühendisi Mehmet Sait Altaş da Van'ın ünlü yerel meyve çeşitlerini gün yüzüne çıkarmak, kaybolmasını önlemek üzere 3 yıl önce başlatılan projenin yaşlı Vanlıların bilgilerinden ve bahçelerinden yararlanarak şekillendiğini söyledi.

Yeri meyve fidan üretiminin çeşitlenerek devam edeceğini aktaran Alataş, "Bahçeleri tek tek gezdik. Yaşlı Vanlıların yönlendirmesiyle yerli meyve ağaçlarını işaretleyerek isimlerini kayda aldık. Daha sonra meyvelerini tadıp fotoğraflayarak kayda aldık.  Van'da çok sayıda yerli meyve türü var. Çeşidimizi hızla artıracağız. Bu sene dığdığı, beyelması, pamuk, şık şıkı gibi elma çeşitlerini de yetiştireceğiz" dedi.