YERLİ MEYVE FİDANLIĞI KURULUYOR

Burhan Ergin

Gazetemizin gündeme getirdiği, kurulması için haber ve köşe yazılarıyla çaba gösterdiği Van Yerli Meyve Fidanlığı ve Sebze bahçesi önerisi gerçekleşiyor. Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Van'ın yerli tarımsal değerlerini canlandırmak üzere çalışma başlattı. Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü İbrahim Görentaş, Van'a ait onlarca çeşit elma, armut, kaysı, sebze ve çiçek çeşidinin neslini korumak, gelecek kuşaklara aktarmak üzere çalışma yürüttüklerini destek verilmesi durumunda Vanlıları mutlu edecek Van'a tarımsal anlamda değer katacak yerli meyve fidanlığı,  sebze ve çiçek bahçesi kuracaklarını söyledi.

"Van'ın sebze ve meyvelerini üretmek istiyoruz"

Görentaş, Van'ın tadı unutulmayan ve özlenen meyve ve sebzeleri için proje üstünde çalışmalar yaptıklarını belirterek, "Van'da 10-15 çeşit yerli meyve ağacı var. Meyve ağaçlarının şuan alanlarında, üretim miktarını, hali hazır durumlarını araştırıyoruz. Bunlarla ilgili çalışmalarımız sürüyor. Konuyla ilgilenmesi için Vanlı mühendis bir arkadaşımızı görevlendirdik. Mesela Erciş'de üretilen siyah üzüm kendine has tadı, aroması olan  ideal bir çeşittir. Van'ın yerli meyve ve sebze çeşitlerini ilimize yeninden kazandırmak, gen bankasında muhafaza etmek için de bakanlığımızla görüşeceğiz. Vanlı hemşehrilerimizin bahçelerinde bir dönem çeşit çeşit bulunan, anılarda kalan nesilleri nerdeyse tükenmek üzere olan yerli meyve ve sebzelerin yeniden yetiştirilmesi, fidanlarının çoğaltılarak satılması ve meyvelerinin sofralarda yer alması için gereken tüm çalışmaları yapacağız. Yerel çeşitlerin yerelde yetiştirilmesi tüketiciye arz edilmesi projesi adı altında bir proje hazırlıyoruz. Şuan projemizin alt yapısı tamamlanmış durumda. Van'da sürekli dillendirilen Sıhke kavunu, Gevaş fasulyesi, Erciş lahanası ve diğer çeşitlerin birkaç alanda üretimi ve tohumu çoğaltıldıktan sonra ikinci seneden itibaren fidelerinin dağıtımı yapılmaktadır. Tüketici mevcut hibrit tohumların kullanıldığı sebze ve meyveleri tercih etmiyor. Çünkü aradığı tat ve aromayı bulamıyor. Tat ve aromayı bulamadığı için de bizim kendi yerel çeşitlerimize ilgi gösteriyor. DAKA'yı, üniversitemizi ve belediyeleri bu çabaya dahil ederek, ilimize Van Yerli Meyve Fidanlığı ve Sebze Bahçesi kazandırmak istiyoruz" ifadelerini kullandı.

"Van'ın sebze ve meyve çeşitler var"

Van ve çevresinde yetiştirilen elma çeşitlerinin mutlaka korunması, yaşatılması gerektiğine dikkat çeken Görentaş, "Van'ın doğası tarihi eserleri,  kadirşinas insanları, Van kedisi gibi, meyve çeşitleri de var.  Van çevresinde meyve bahçelerini süsleyen Alyanak, Aslik, Aslı, Balali, Baharturş, Bey, Cebergirmez, Daldabir, Hizarlı, Kırmızı, Kırmızı haciç, Musa turş, Pamuk, Sarıkız, Tekerlek, Turş, Van, Yeşil haciç, Malalli, Şıkşıkı, Hasan, Gelin, Cikko elma çeşitleri ve  Beyat erik, Kayısı erik, Kışlık erik, Hüsnü erik, Beyaz hanım eriği, (Van'da kayısıya erik, eriğe Alça derler) Melaçı armut, beyaz ve sarı kiraz çeşitleri bulunmaktaydı. Bahçelerin yerini apartmanlar almasıyla birlikte bu zenginliklerimiz kaybolmaya başladı. Şimdi Edremit ve Van'da bazı bahçelerde hala bu meyve ağaları bulunmaktadır. Projemizle yerli meyve ağaçlarımızı, sebzelerimizi hatta Van lalesi, zeringadek, gül kakti gibi Van çiçeklerini korumak çoğaltmak ve satışını yapmayı öngörüyoruz" dedi.

"Bizim yerli meyve türlerimizin özellikleri var"

Van'a ait meyve çeşitlerinin kendine has özellikleri olduğunu kaydeden Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü İbrahim Görentaş, " Bizim yerli meyve türlerimizin özellikleri, aroması var. Mesela Cebergirmez Van ve çevresinde yetiştiriciliği yapılan en önemli elmalardan biridir. Nisan sonu ve Mayıs başında çiçeklenir, Ekimin sonlarına doğru hasat olumuna ulaşan kışlık çeşittir. Meyveleri dayanıklı olduğundan depolamaya uygundur. 2-3 ay kadar depolanabilir. Ortalama meyve ağrılığı 100-168 gram arasındadır. Aslik elmada Van ve çevresinde yetiştiriciliği yapılır. Yazlık bir çeşittir, iki ay muhafaza edilir. Çiçeklenme Nisan'ın ilk haftasına rastlar. Meyveleri sulu, tatlı ve mayhoş çeşitleri mevcuttur. Ortalama meyve ağırlığı 65-90 gram arasındadır. Pamuk elması yazlık ve erkencil bir çeşittir. Van Gölü havzasında farklı çöğür tiplerine rastlanır. Kuraklığa dayanıklıdır. Yazlık elma Nisan ortalarında çiçeklenir, hasadı temmuz sonu ile ağustos başında yapılır. Ortalama meyve ağırlığı 50-70 gram arasındadır. Beyaz kiraz Van'a ait yetiştiriciliği yapılan orta irilikte beyaz ve sarı meyvelere sahip bir çeşittir. Van ve Erciş ilçesinde çok sayıda mahalli üzüm çeşidine rastlanmışsa da en yaygın ve ekonomik düzeyde üretimi yapılan Erciş üzümüdür. Erciş üzümü morumsu siyah renkte yuvarlak tanelere sahiptir. Oldukça sıkı salkımlı olan çeşit eylül ayı ortalarında olgunlaşır. Tanenin saptan ayrılması ortak kuvvettedir" şeklinde konuştu.

"Fidanlık için en uygun yer Edremit ilçesidir"

Sebze ve meyve fidanlığı kurulacak yerin daha netlik kazanmadığını ifade eden Görentaş, "Yerli meyve fidanlığı ve sebze bahçesi kentimizin tarımsal hafızasına ve zenginliğine önemli katkı sağlayacaktır. Projemiz aynı zamanda kente, insana, doğal değerlerimize sahip çıkmayı önemseyen projedir. Edremit ve Gevaş tarafı yerli meyve fidanlığı ve sebze bahçesi için çok uygun yerlerdir. Yer bulursak bu iki ilçemizden birinde projemizi hayata geçirmeyi planlıyoruz. Kurumların projemize mutlaka yardım etmesi gerekir. Yok, olmaya yüz tutmuş sebzelerimizi, meyvelerimizi ve diğer değerlerimizi tekrar canlandırarak yaşatmalıyız. Van'daki kurumlarla, bu işe gönül verecek insanlarımızla ve üniversitemizle bu işin üstesinden gelebiliriz. Kuracağımız fidanlık ve bahçede yerli meyve fidanı ve yerli sebze tohumu satışı yapmayı planlıyoruz. " dedi.